Etapa Berroetatik Olaguera

• Km 0. Berroeta(Aterpetxea)

Berroetako Plaza Nagusia zeharkatu eta hego-mendebalderantz jaitsiko gara NA-121-A errepideraino. Hartxintxarrezko pista batek sigi-saga egiten du belardi batzuen artean, eta Marin erreka salbatzen du. Ondoren, Zalditz parajetik igotzen hasten gara, gaztainadiaren babesean dagoen landaretza oparo batez inguratuta. Bidexkak Almandozko sarreraraino darama. Bertan, 1956ko San Pedro eliza modernoa nabarmentzen da. Eliza horrek antzinako parrokiaren elementuak gordetzen ditu, bere oinetan aurriak (2,4. km).

• 2,4. km. Almandoz(Bar. Denda)

Herriko zerbitzu bakarra taberna-jatetxe bat da (11:00etatik aurrera irekitzen da eta astelehenetan itxi), XVIII. mendeko Galtzaga jauregian kokatua. Herria zeharkatu eta errepide zaharretik beste 700 bat metro jarraituko dugu. Bihurgune batera iristean eskuinetik atera eta pista zolatu batetik igotzen jarraituko dugu. Zati basotsu baten ondoren errepidera irtengo gara 150 metrotan eta eskuinetik utziko dugu Kanadako pasabide bat zeharkatuz (4,6 Km). Basoa zeharkatuz, 500 metro gorago dagoen errepidera iritsiko gara, San Blas Benta dagoen tokira. Ostatuak bizirik mantentzen du leku honetan bertan dagoen oinezko eta erromesen aterpetxe zaharraren sugarra. Ateburuan oilagor baten erliebea ikusten dugu, hemen sarritan biltzen diren ehiztariek gutiziatzen duten hegaztia.

• Km 5,3. Venta San Blas(Taberna-Jatetxea)

Benta pasa eta berehala, San Blas iturriaren ondoan, bihurgune berean, NA-1210 errepidera berriro ateratzen den bidexka piko batetik jarraitzen dugu. Adi, hementxe bertan errepidea gurutzatu eta basoan sartzen garelako. Lehenengo aldaparen ondoren ataka bat saltatu eta aurrera jarraituko dugu (kontuz, ez jarraitu ezkerrerantz pistarik argienetik). Larrondo menditik sigi-saga igoz, ganadu borda batzuen eta depositu baten ondotik igaroko gara. Baso-bidea pista bihurtzen da eta Arluz mendiko pagadia zeharkatzen du. Bertan autoak aparkatuta egoten dira (6,8 km).

Kilometro erdiz pixka bat jaisten gara, larrialdiren bat izanez gero errepideko sorospena daukagula ikusiz, 80 metro beherago doana. Gure oinpean, hainbat garaitan berritu den galtzadaren arrastoak agertzen hasi dira. Traza erromatar jatorrikoa izan daiteke, baina ez dago horri buruzko inolako adostasunik ezarrita. Metro batzuk geroago, eraitsitako borda baten ondotik igaroko gara (euria egiten duenean ura jaitsiko da erreka bat dagoelako). Zazpiehun metro aurrerago basoa utzi eta eremu garbi batean sartuko gara, non kota gorenera iritsiko garen.

Hemen galtzada mugarri bertikal batzuek mugatzen dute. 10 minututan pista bat gurutzatu eta bertan arreta jarri genuen. Ezkerraldeko muinoaren atzean Santiago baseliza dago. Ahalegin handia egin behar izan zen eraberritzeko, obrak atzeratu egin baitziren eguraldi txarrak eragindako hainbat lur-jausien ondorioz (ikus oharrak). Aita Germanek Donejakue bideko erromesaldian idatzi zuenez, “1791n, Almandozeko herriak oroimenezko ekitaldi bat egin zuen haranera”, eta Baztango bailararen jabetzakoa zen ermita basilika hori konpontzeko eskatu zuen, itoginen ondorioz erortzeko arriskua zegoelako eta Apostolu Santuaren egunean ohikoa zen Meza abestua ezin zelako ospatu9,3.

Atlantikoko eta Mediterraneoko arroaren banalerroan sartuko gara, eta, Baztan eta Ultzama ibarren arteko muga egiten duen ataka zeharkatu ondoren, galtzadatik sigi-saga joango gara Belateko Andre Mariaren ospitalerantz, XII. mendekoa. Aita Germanek 1378ko apezpiku-gutuna seinalatzen du. Bertan, Pedro d’Oraich Baionako apezpikuak honako hau kontatu zuen: “Infinitu gizon galduko eta hilko lirateke mendi eta baso horietan, batez ere neguan… baldin eta ez bada Ospitaleak doan eta luze ematen dien abegi onagatik, elikagaiagatik, laguntzagatik eta gidagatik bertatik igarotzen diren oinezko guztiei” (9,8. km).

Laster Ultzama ibaia gurutzatuko dugu, ibar horretan bertan jaio berria eta Iruñearen ondoan Arga ibaira isuriko dena. Pagadia zeharkatzen duen pista argia da tarte batez, baina gero lausotu egiten da eta arreta handia jarri behar diegu gezi horiei. Done Jakueren ibilbideak Loiketa eta Mendiburuko baso inguru isolatuak gurutzatzen ditu pare bat kilometroz. Bideak arnasa hartzen du azkenean, eta basoak Lantz inguratzen duen larre-paisaia bukolikoari bide ematen dio. Paisaia hori laster ikusiko dugu (14,4. km).

Bide-fisionomia duen herri hau Nafarroa osoan ezaguna da bere landa-inauteriagatik. Protagonista Miel Otxin bidelapurra da, txatxu izenez ezagutzen diren maskaradunen segizio batek paseatu, epaitu eta sutan erre duena, Ziripot, Zarotzak eta beste pertsonaia batzuekin batera. Lantz zeharkatuko dugu Santa Kruz kaletik, ostatua dagoen tokitik.

• Km 15,6. Lantz(Aterpetxea. Landetxea. Hostala. taberna-jatetxea. Janari-denda)

Irteeran Kornelio eta Zipriano Santuen eliza ikusiko dugu. Eltzarrain edo Mediano errekaren ondoan dagoen errepidetik jarraituko dugu eta 20 minutu geroago aurrez aurre sortzen den bidetik jarraituko dugu. Hemen arrañoi izenez ezagutzen diren basaranez beteta dago. Beltx erreka (18,3 Km) zeharkatu bezain pronto ezkerrera biratu eta beste bide bat hartuko dugu Arizutik datorren errepidera iritsi arte. Olagüen sartuko gara, Anué bailarako hiriburuan. Erromesen aterpetxea parrokia-etxean dago, San Joan Bataiatzailearen eliza barrokoaren ondoan.

• Km 20,4. Olagüe (Aterpetxea. taberna-jatetxea).