Artigo traducido por un sistema de tradución automática. Máis información, aquí.
Epílogo a Fisterra e Muxía
5
151,1
Nun confín da Terra
Santiago de Compostela é a meta espiritual das peregrinacións pero a Costa da Morte tamén arrastra unha boa carga de misticismo. Antes dos descubrimentos foi para moitos a última porción habitable do Mundo. Hoxe é o fin figurado, un lugar apartado ao que todos desexan chegar, do mesmo xeito que os pobos celtas e romanos, para agardar a hora do ocaso e ver esconderse o sol na inmensidade do océano. Non son poucos os relatos que ao longo dos séculos brindáronnos os viaxeiros e peregrinos que chegaron a estas costas: o húngaro Jorge Grisaphan en 1355, o checo León de Rosmithal a mediados do século XV, o alemán Erich Lassota cara a 1584, o clérigo boloñés Doménico Laffi no XVII, e tantos outros. Tamén, diversos vestixios e documentos históricos achegan datos sobre os antigos hospitais de peregrinos que balizaban esta ruta, como os da propia aldea de Hospital, en Dumbría, e os de Cee, Corcubión e Fisterra. No libro III do Codex Calixtinus, de mediados do século XII, que trata sobre a translación do corpo do Apóstolo desde Xerusalén a Galicia, aparece citada a cidade de Dugium - a actual Duio do municipio fisterrano - onde os discípulos piden permiso ao prefecto, sen éxito, para enterrar o corpo de Santiago. No renacer do Camiño, a mediados do século XX, Luciano Huidobro describe no tomo III da súa consultada obra As Peregrinacións Xacobeas toda a viaxe desde Santiago até Finisterre. Máis actual, de 2010, é o interesante título O Camiño ao fin da Terra do muxián Manuel Vilar Álvarez, unha tese e percorrido histórico a pé desde Santiago até Fisterra e Muxía.
O itinerario:
Nove son os municipios ou Concellos que visita o camiño, epílogo ou prolongación, como queiramos chamarlle. Ademais do propio Santiago as xornadas transcorren por Ames, Negreira, Mazaricos, Dumbría, Cee, Corcubión, Fisterra e Muxía. Percorrelo completamente e debuxar o triángulo, é dicir, por exemplo, indo até Fisterra, logo até Muxía e volvendo cara á aldea de Hospital, onde se atopa a bifurcación de Camiños, son 151 quilómetros. Chegar a Fisterra supón percorrer 89 quilómetros e estirar un día máis cara a Muxía aumenta a cifra até os 119. Case até 2010 a rede de albergues non permitía moitos floreos á hora de expor as etapas. Coa masiva apertura de aloxamentos para peregrinos durante 2010 e os novos de 2011, aínda que case todos nos mesmos lugares, xa é posible facer unha división menos ríxida. A guía debe ser sempre unha orientación e cada cal pode variar ao seu gusto as etapas en orde aos días dispoñibles e albérguelos.
Sinalización:
Salvo na contorna da catedral, onde tamén poden albiscarse algúns rastros de frechas, o Epílogo a Fisterra e Muxía está sinalizado do mesmo xeito que o resto de itinerarios xacobeos en Galicia: cos xa clásicas mouteiras con indicador de distancia. O primeiro atópase na Carballeira de San Lorenzo e inclúen xa desde este punto dúas chapas cos quilómetros restantes tanto a Fisterra como a Muxía. Aínda que non é o máis común, a particularidade deste camiño é a posibilidade tamén de realizalo ao revés, saíndo da Costa da Morte e coa mirada en Santiago. Non é raro cruzarse con peregrinos en dirección á catedral, algúns deles de regreso tras concluír o itinerario de ida. Aínda que a volta está sinalizada con frechas, as marcas non son perfectas e nalgúns puntos hai certas deficiencias aínda que salvables. Con todo na etapa entre Fisterra e Muxía si que as mouteiras sinalan en ambas as direccións, podéndose completar de Muxía a Fisterra.
Albérguelos:
A infraestrutura para peregrinos no Camiño a Fisterra e Muxía, non imos negalo, foi moi escasa durante moitos anos. O primeiro albergue foi inaugurado en Fisterra en 1997 e posteriormente, en 2001, abríronse os de Negreira e Olveiroa. En 2004 tocoulle a quenda ao de Corcubión, en 2007 inaugurouse o de Muxía, un ano despois abríronse dous privados en Fisterra e en 2009 abriu o albergue situado na aldea de Santa Mariña, en Mazaricos. Aparte había un par de refuxios. Así que chegou o Ano Santo de 2010 e este itinerario contaba só con 8 albergues. Foi ese mesmo ano cando, como una eclosión de efémeras, viron a luz 8 albergues, duplicando de golpe a cifra que se fraguou durante 14 anos. Hoxe en día, en 2022, é tal o número de albergues que se ofrece ao peregrino que este sae ao camiño con suficientes garantías para optar por acurtar ou alargar as etapas ao seu gusto, e así practicamente ninguén quede sen cama. Esta rede de albergues, máis os aloxamentos de todo tipo nas localidades que adoitan ser fin de etapa, achega certas garantías ao peregrino e cremos que é tamén unha das razóns polas cales o epílogo até Fisterra e Muxía presenciou un considerable aumento.
Bibliografía:
Viaxe a Poñente, do clérigo boloñés Domenico Laffi, da editorial compostelá Sildavia. Ameno relato da peregrinación deste italiano no século XVII desde Bolonia a Santiago e Finisterre e o regreso a Italia pasando por diversas rexións españolas como Valladolid, Madrid, Toledo, Aragón e Cataluña.
As Peregrinacións Xacobeas, obra en tres volumes de Luciano Huidobro e Serna e varios colaboradores publicada por primeira vez en 1950 e 1951. Consultouse a edición realizada pola Deputación Provincial de Burgos e Iberdrola con motivo do Ano Santo de 1999. No tomo III, nos apartado Camiños Secundarios, dedica varias páxinas ao Camiño até o fin da Terra.
O Camiño ao fin da Terra, de Manuel Vilar Álvarez e editada en 2010 pola Asociación de Cámaras Oficiais de Comercio, Industria e Navegación dos Camiños Xacobeos. Vilar Álvarez realiza unha tese a pé de campo redescubriendo o trazado que utilizaron os antigos peregrinos e comparándoo co actual itinerario da Xunta. Baséase en fontes históricas, achega pequenos fragmentos das conversacións cos aldeáns e indaga en varios aspectos da peregrinación actual.
Guía do Camiño de Santiago para peregrinos, de Antón Pombo e editada polo Grupo Anaya. Consultouse a Prolongación a Fisterra e Muxía da edición de 2010.