Künig bidea, jatorrira itzulia

Magar hainbeste makinaz sorbaldan ikusita, emakume zahar batek galdetu digu:

_ Errepidearekin amets egiten dute?

_non andrea, erromesak gara.

Begira geratzen naiz, mesfidati, baina nik irribarre egiten du eta berak ere bai, eta esaten dit:

_fai dous:

 

Erromes bat! Erromesaldien ibai erraldoia, O’Cebreiroko bidean, erromes batengana, eta duela bi urte! Nor ote litzateke?

Álvaro Cunqueirok 1962an idatzitako “Por el camino de las peregrinaciones” liburuaren laburpen zoragarri eta maitagarri horrek, sobera baino gehiago balio du ideia bat egiteko: nola izango litzatekeen bide frantsesa 1993ko lehen Xacobeoaren boomaren aurretik, edo are urte hura baino lehen, 1965eko Santu Konpostelanoa, non Turismo Ministerioak turismotik sustatu baitzuen Santiagoko bidea.

Gaur egun, Done Jakue bidea “abentura” desiragarria duen masa-fenomenoa da, eta Sarrian lurreratzen direnean, “erromesen” kolore anitzeko pelotoian diluitzen dira. Pelotoi horretan, azukreak kafe bero batean bezala desagertzen da abentura horren alderik txikiena.

Idazten duenak, bide asko egin ondoren eta haietan bizi izan duen guztiarekin gustura geratu ondoren, beti geratu zitzaion 'arantzatxo bat', berandu aurkitu zuen 'bidea', eta ezin izan zuen bizi 1960ko hamarkadako erromesaldia, bakartia, eta epikoak egiten zituen abentura- eta biziraupen-puntu horrekin.

Donejakue bideak, batez ere bide frantsesak, jasaten dituen arazo ugarietako bat, nahiz eta beste bide batzuk alde batera utzi ez, “abusua” da, ostalariek prezioei eta tratu-tratuari buruz egiten duten masifikazioak eragiten duena, (ez denak, noski), eta bidean oinez bizi diren

eta erromesen kolore anitzeko sugea jasan behar duten herrikideak nazkatzea, troley maletak bezalako gauzak, ordu luzeetan

Done Jakue bidearen historiako mende askotan zehar beti izan ziren garai bakoitzeko erromesei eragiten zieten arazoak. Horregatik, XV. mendearen amaieran, Hermann Künig izeneko monje batek, Vach-en (Vacha) Siervos de Maríaren ordenak Espainiako ipar-mendebaldeko muturrera joatea erabaki zuen.

Monjeak idatzita utzi zuen gaur egun Suitzan, Frantzian, Espainian, Belgikan, Herbehereetan eta Alemanian egiten duen bidaia luzearen gida.

Espainian barrena egin zuen erromesaldian bi aukera hartzea erabaki zuen, eta garai hartako erromesen ordei ez jarraitzea, arrazoi desberdinengatik. Lehena, pasabiderik altuenak eta zailenak saihestea zen, hala nola Irago mendia Foncebadonen eta O'Cebreiro gaina Galiziako sarreran. Eta bigarrena, bideko tarte gogor horietan erromesen gehiegikeriak eta tratu txarrak gai zerrendan zeudelako. Horregatik erabaki zuen bi desbideraketa horiek hartu eta historiako erromesentzako idatzitako lehen gidan jasotzea. Eta honela zioen:

“Ezkerreko aldea hartzen baduzu, besterik gabe iritsiko zara Astorgara.

Baina, nire aholkuari jarraitu nahi badiozu, gera zaitez beti eskuinean;

Orduan ez duzu mendirik eskalatu beharko, utzi guztiak zure ezkerretara.

Rabanal del Camino ez da fidatzen, hau da nire aholkua.

Bide horretatik, laster iritsiko zara Ponferradara.

Lehenik eta behin, Santa Marinako bideari buruz galdetu behar duzu.

Eta utzi Astorgan hiru legoa ezkerrean.

Orduan, herri bat beste baten atzetik gurutzatuko duzu, eta jende onaren artean topatuko duzu, eta segurtasun osoan aurrera egin ahal izango duzu.

Eta ardo eta ogi onak emango dizkizute Ponferradatik gertu.

Hirian, jaurerriko gaztelu bat dago.

Hemendik, hiru legoa dituzu Zerua arte, orduan bost legua Villafranca del Bierzoraino; han edaten du ardoa, bati baino gehiagori bihotza erretzen diolako, kandela baten antzera itzaltzen baita.

Hemendik, zubi bat zeharkatu behar duzu, gero beste bat; orain, entzun ondo: Faba mendian bidea hartu nahi ez baduzu, utzi zure ezkerretara eta zubiaren parean joan eskuinera.

Bi legoatara herri bat aurkitu duzu.

Handik, beste bost legoa ibiliko zara, eta mendi malkartsu batean dagoen herri bat aurkituko duzu.

Lau legoa urrutiago, Lugon sartuko zara."

 

Eta, orduan, niri, jende gutxi ibiltzen zen bideak bilatzen nituela eta, gainera, erromes gutxi joaten saiatzen naizela, atentzioa eman zidan Künig bideak. Bazituen erreferentziak Herrerías eta Lugoren arteko tarteari buruz. Tarte hori oso ondo seinaleztatuta dago, eta gero eta gehiago sustatzen da. Informazio bila, San Martin del Camino eta Ponferrada artean monje alemaniarrak egin zuen beste zatia ere ikusi nuen. Ponferrada, San Martin del Camino eta Ponferrada, azken hau guztiz birjina eta esploratzeke. Hain zuzen ere, horixe bilatzen ari ginen, eta ni eta nire lagunak joan ginen, zer aurkituko genuen jakin gabe, eta Tomás Álvarezen “El camino de Künig a Compostela” liburuan Erdi Aroko gidatik egiten den itzulpena erreferentziatzat hartuta.

Zeruko musika aurkitu genuen.

Herriz herri, urratsez urrats, herriz herri, herritar mundu guztiak galdetzen zigun erromesak bagina, argazkiak ateratzen zizkigutela pasatzerakoan, esaten ziguten Astorgara joan nahi bagenuen ez zela handik joan nahi, galdu egin ginela pentsatuz, orduan erantzuten genien ez genuela Astorgara joan nahi, künig bidea egiten ari ginela. Beste batzuek galdetu ziguten ea Santiagorako bide arraroa egiten ari ginen motxilarekin eta gure beirekin ikustean. Egun batean, emakume on batek gonbidatu gintuen garagardo batzuetara, Hermman künig-ek bere gidan pertsona horiei buruz idatzi zuen guztia, eta gaur egun ere indarrean dago.

Benavides de Orbigoko Udala, esaterako. Hango alkateak harrituta utzi gintuen herrira iristean: erromesak ikusi genituen künig bidean, eta hitzaldi atsegin bat eman ziguten, bidea seinaleztatzeko eta aterpetxe bat irekitzeko asmoa erakusteko.

Aurrerago, Quintanilla del Valmesen, Jesus eta Mariangeles ezagutzeko zortea izan genuen; herria aurrera ateratzeko borrokalari nekaezinak ziren, eta jendea jarduera ugariren bidez atseginago egiteko konpromisoa hartu zuten. Orain, bidearekin ere konprometituta gaude, erromesentzat harrera tradizionala ireki dutela jakin baitugu. Norbaitek hiria herri batengatik aldatzea pentsatzen badu eta nola egin ez badaki, ezagutu ditzala. Benetako adibide bat dira: “bai, egin daiteke”, argi badago!

Eta orduan konturatu ginen hura “bidea” zela, ez duela ezertarako balio laurehun mila baino gehiagoko beste erromes batek, han “erromesak” ginenak. Orduan ulertu nuen, Jainkoari esker, 1960ko hamarkadan erromesaldi bat egiterik izan ez banuen sartuta nengoen arantzatxo hura kendu egin zidala eta ohorez. Orduan ulertu nuen bidean egin nuen guztia, Bodenaya, Izarra, eman zidan guztia itzultzeagatik egin nuela, eta orain ez nekien nola eskertu künig bidean egunotan bizi izandako guztia.

Erromes, beste bide bat egiteko asmoa baduzu, abentura bat bizitzeko asmoa baduzu, artaldeari jarraitzea gustatzen ez bazaizu, Santiagora erromes sentitzea gogoratzen baduzu, hau jakin behar duzu: bide honetan ez dago motxila garraiorik, ez dago ia azpiegiturarik, 2023ko azaroaz ari naiz, ez dago jende askorekin hitz egiteko aukerarik; taberna bat irekita aurkitzen baduzu, sar zaitezte, agian etapako bakarra delako, bakardadea dago.

Harrerako lekuak irekiz eta gutxieneko seinaleztapen egokiz (gezi horixkez ari naiz), udaletxeak pilatzen hasi eta gutxira, künig bideko leondo-zatia lozorrotik aterako da, eta aberastasun-ibaia, ez bakarrik monetarioa, erromesek pasatzean uzten dutena, lur zoragarri horiek ureztatuko ditu. Merezia dute.

Bidea, bidea eta bide gehiago, horixe aurkitzen du erromesak Künigeko bidean.

Eta zu? laurehun mila baino gehiagoko erromesa izan nahi duzu?, zenbaki bat estatistiketan?, edo nahiago duzu Santiago bideko abentura bizi?Galdu egingo duzu?

Künigeko bide ona.