Etapa de Urdax a Elizondo

• Km 0. Urdazubi/Urdax(Albergue. Bares. Farmacia)

Enfrontámonos ao primeiro desnivel serio do Camiño: o porto de Otsondo. O seu bosque caduco, espeso e de bruma fácil, presenciou caravanas de mercadores, paso de exércitos e tamén de reis. Volvemos sobre os nosos pasos, cruzamos de novo o Ugarana e viramos á dereita xunto a unha calera. Oculta baixo a maleza, foi descuberta nun campo de traballo. Frecuentes no mundo rural, nestes fornos calcinábanse as rocas calcarias para a obtención de cal, moi utilizada na construción e as tarefas agrícolas. O primeiro tramo do porto, con fortes ramplas, facémolo sobre unha pista rugosa, animados polo fito de pedra que sinala 763 quilómetros a Santiago. Aquí xa entramos nos límites do val de Baztán, o municipio máis extenso de Navarra.Ao chegar ao desvío de Otsondotipi continuamos recto. Por sorte, a partir de agora sobre pista forestal (Km 1,1). A senda é clara e a paisaxe soberbia. O porto ten un 9,7% de pendente media e 45 minutos máis tarde lévanos a cruzar de fronte unha pista. Sorteamos inmediatamente un portillo (Km 3,8) e seguimos rubindo até unha senda salpicada pola regata Saroiko (Km 4,2). Tras un xiro repentino á esquerda aproximámonos entre o piñeiral e o hayedo até o merendero, onde ben apetece un descanso. Ao fin saímos xusto no alto á N-121-B (Km 4,9).Cruzamos a estrada para tomar o desvío a Gorramendi, e, ollo!, nada máis franquear o paso canadense, un fito en pedra de Cesáreo Soulé guíanos á dereita por unha senda. Atención porque máis dun peregrino saltouse este desvío. Comeza o vertixinoso descenso. Á dereita, tras os alerces, destaca a figura picuda de o Alkurruntz, cume arroxado de 934 metros. Numerosas frechas guían a baixada, agora ancha e herbosa, agora estreita trazando un zigzag pola ladeira. O val de Baztán ábrese paso. Ao fondo, á esquerda, o cume de Gorramendi, rica en monumentos megalíticos e con varias antenas de telecomunicacións; máis á fronte, o Autza, a mítica cima, custodia dun valioso tesouro, de 1305 metros.Despois de sortear un arroio por un paso rústico saímos a unha pista de cemento, xunto a unhas naves gandeiras (Km 6,1). Aínda con breves atajos entre o carballal, a pista pavimentada avanza entre caseríos diseminados e condúcenos en 40 minutos até Amaiur/Maya. A ermida do Alicerce penétranos neste pobo viario, onde en 1522 dous centenares de navarros, en avance por recuperar o Reino conquistado en 1512 polas tropas de Fernando o Católico, rendéronse finalmente tras un longo asedio. Os restos da fortaleza onde tivo lugar ven nun altozano, a man dereita, onde despunta un monólito. Maya ofrece tamén varias casas palacianas, como a de Borda, de 1702. Moitas das construcións baztandarras están vestidas de esta arenisca rosácea, frecuente na súa xeoloxía. Pasamos xunto á praza, onde está o bar social, que acolle no seu ático o albergue.

• Km 9,7. Amaiur/Maya(Bar)

Ao final da rúa Maior pasamos baixo o seu característico arco, desembocando no cruceiro e a igrexa da nosa Señora da Asunción. Deixamos a localidade xunto a o muíño rehabilitado e saímos á N-121-B. En 150 metros deixamos a estrada pola beiravía dereita e tomamos o camiño cara a Urrasun: unha sombría calzada baixo o castañar, a antiga estrata ou camiño real. As amplas vistas do val impresionan agora aínda máis, con mólea do Autza a man esquerda. Á entrada de Urrasun, barrio de Azpilkueta, atópase a ermida de Santiago. Rescata o Pai Germán que “en 1670 a ermida achábase con precisa necesidade de reparación”. O seu porte lúcido débese ás obras de rehabilitación de 2007-2008.

• Km 11,5. Urrasun

O paso por Urrasun rememora o modus vivendi nas casas de outrora. O gando dispúñase na planta baixa, no medio a vivenda e na planta superior o pombal, que servía de almacén para o penso e a forraxe dos animais. Dicimos adeus ao barrio rural e posteriormente tomamos un desvío á dereita. O camiño rodea o perímetro de a leira Mendialde, delimitada por grosos muros, e descende á N-121-B tras cruzar unha regata. Cruzamos con precaución e tiramos de fronte pola NA-2600 en dirección a Arizkun. Pasamos o polígono de o barrio de Ordoki, onde podemos degustar un saboroso menú do peregrino en o asador. Á esquerda atópase o señorío de Ursúa, casa natal do conquistador do século XVI. Atención, tras o asador viramos 90º á dereita e chegamos até a ponte de Berroa para salvar por primeira vez o río Baztán. Foi restaurado pola Asociación e Cesáreo Soulé, que o complementou cunha fonte. Un tramo de calzada ascende finalmente até Arizkun, poboación ilustre do val onde temos bar, tenda e varias pensións.

• Km 14,1. Arizkun(Pensións. Bar. Tenda. Farmacia)

No centro temos a oportunidade de desviarnos uns metros para ver o templo de San Juan Bautista, o convento dieciochesco da nosa Señora dos Anxos, habitado por algunhas irmás clarisas, e tamén o taller de talla de pedra do nomeado Cesáreo. Saímos pola estrada e a uns 600 metros, atención, atallamos unha curva de ferradura e tomamos un camiño á nosa esquerda. Cruza unha regata e ascende entre o carballal sobre unha calzada. Tras saír fugazmente á estrada tomamos unha pista á dereita até o barrio Bergara, co seu palacio de cabo de armería, de aspecto fortificado (Km 15,7).Desembocamos na N-121-B (a man dereita hai un merendero e outra calera rehabilitada) e transitamos 800 metros por ela, deixándoa pola esquerda. Unha pista paralela ao río Baztán achégase até as primeiras casas de Elbete. A man dereita podemos ver o palacio Jaurola, barroco do século XVII, que foi solar de Miguel de Vergara, capitán da Real Armada e cabaleiro da Orde de Santiago. Unha construción á que parece non afectar o paso do tempo. Tras a estrada entramos no centro de a Elbete e sae a recibirnos a igrexa de Santa Cruz, antigo hospital de viandantes, peregrinos e pobres, xa documentado en 1288. O río Baztán divide Elbete de Elizondo, a capital do val con todos os servizos. Hai albergue privado.·  Km 18,8. Elizondo (Todos os servizos)