Bideak berreskuratzen

Zamorak, esaterako, bost bide historiko eta tradizional ditu 500 km-tik, eta ondare ez-material zabala du. Ondare horretatik milaka erromesek egin dezakete aurrera Compostelara, beren lurraldeko herrien ehuneko handi bat zeharkatuz, eta gure enbaxadorerik onenak bihur ditzakegu, kontserbatzen dugun ondare aberatsa zabal dezaten.

Hala ere, bide-sare zabal horrek mantentze-lan etengabea eskatzen du, behar bezala egokituta eta seinaleztatuta egon daitezen, erromesek topa ditzaketen puntu beltzak kenduz. Lan neketsua da hori, eta giza baliabide ugari ditu. Gainera, azken urteotan, probintzia horretan komunikazio-azpiegituren bi proiektu handi izan dira: Zamora eta Benavente arteko Zilarrezko Bideko autobia eta Madril arteko abiadura handiko trenbidea.

Proiektu horiek eragin zuzena izan dute Done Jakueren bost bideetatik bitan: autobiak nabarmen aldatu ditu Zilarrezko Bidea igarotzen den zati batzuk; abiadura handiko trenbidea, berriz, aldatu egin da obrek iraun duten bitartean, Sanabriako Bidearen ibilbidea. Bide alternatiboak ezarri behar dira, eta, horiek bukatutakoan, jatorrizko trazadura berreskuratu behar da, ahal den neurrian. Beraz, beharrezkoa zen bi proiektuak gauzatzean gure bideak berrikustea, erromesentzat arriskuren bat ekar zezaketen puntuak kenduz, ordezko ibilbideak ezarriz eta seinaleak egokituz, askotan prekarioa eta nahasia, eta orain eguneratu egin behar dena.

Berraztertu beharreko kilometro-kopurua kontuan hartuta, asmo handiko helburua zen, eta sortu berria den elkarte batentzat, hala nola Zamorana de los Caminos de Santiago elkartearentzat, ia baliabiderik ez baitu, ia ezinezkoa zen proiektu horri aurre egitea.

Elkarteak ez du inolako laguntza instituzionalik; beraz, bazkideak arduratzen dira proiektu hau egiteak dakartzan gastu guztiez: joan-etorriak, pintura, euskarri metalikoak eta zurezkoak egitea... Zorionez, horietako batzuk txandakatu egin dira bideak egokitzeko lan horiek egiteko, eta, azken bi urteetan, gure jacobear lana egin da.

Boluntario-talde horrek aldi berean egin zituen lehen bi bideak Zilarraren Bidea izan ziren, Salamancako mugatik hasita, eta gure Zamorano-Portugaldar Bidearen zatia, hiriburutik Portugalgo mugaraino, Quintanilhan.

Gero, Levanteko bidea aztertu zen, probintzian Villafranca del Duero kaletik sartzen dena, Toro eta Villalazandik Zamorara iritsi arte, eta hego-ekialdeko bidea, Villalpandotik Benaventeko Vía de la Plata kalearekin bat egiten duena.

Era bideko tartean ere jardun zen, Benaventetik Santa Marta de Tera arte, eta han Sanabres Bidearekin lotzen da. Azkenik, Sanabriako Bidea, hegoaldetik edo ekialdetik datozen erromesek jarraitzen duten bide nagusia. Bide horretan, Puente Quintos igaro ondoren, lan garrantzitsua egin behar izan zen errekatxo bat salbatzeko. Euri-jasa handiak egiten ziren garaian, zaila zen hori gainditzea, eta, horretarako, mailak egokitu ziren, egurrez, harriz eta lurrez.

Dudarik gabe, tarterik konplexuena eta denboran atzeratzen joan zena, Puebla de Sanabria eta A Canda gainaren artekoa izan da, Galiziako komunitatearekiko muga.

Lehenik, pandemiaren ondoriozko konfinamendua izan zen, eta, azkenik, negua iristean, egokitze-lan hori atzeratu egin zen, Zamorako bideetako seinaleak amaitutzat emateko.

Sanabriako Garaiko trenaren tunel eta biaduktu berriak —bereziki Padorneloko Portillarako igoeran eta Aciberos eta Lubian arteko tartean— izan ziren bide horren ibilbidea gehien aldatu zutenak, eta bide alternatiboetatik desbideratu behar izan ziren erromesak, hala nola N-525 errepidearen bazterbidea, Aciluir gaina zeharkatzeko.

Lanak amaitu ondoren, Zamorana de los Caminos elkarteak azken zati hori berrikusi du, J.A.ren laguntza ordainezinarekin. Felipe Lubián, Lubiango alkatea. Berriro ere, bere kezkak eta kezkak erakutsi ditu bideak mantentzeko lanetan, erromesek jarraitzen zituzten antzinako trazadurak zeharkatuz eta horien berri emanez, bide tradizionalak berreskuratuz.

Lubiango Udalak Padorneloko porturako igoera egokitu eta sasi-garbitzeko lanak egin ditu, jatorrizko trazadurari jarraituz, eta berriz ere edertasun natural handiko paraje batzuetatik igaro da. Hala ere, igoera hasten denean, erreka txiki bat zeharkatu behar da. Erreka horrek ia ez du urik izaten ia urte osoan, baina eurite-garaian zaila izan daiteke hura igarotzea. Hori dela eta, behin-behineko trazadura txiki bat jarri da, egurrezko zubi txiki bat jarri arte.

Portua gainditu eta Padornelo herria gurutzatu ondoren, erromesa Azberosera iritsi da. Hemen ere, menditik jaisten diren urak bertatik igarotzen direnez, putzuz beteta egon ohi den bide batetik igaro behar du. Lekuaren garbitasuna aldatu gabe baliozko konponbiderik ez badago, herriko errepidetik herriraino jarraitu beharko da. Antzeko zerbait gertatzen da La Canda arteko ibilbidean: ez du arazo handirik, salbu eta leku batzuetan mendiko ur-gainezkabideek, eurite-garaietan, bidearen zati batzuk gehiegi enbarratzen ahal baitituzte; inguruko beste leku batzuetan bezala, alternatiba gutxi dago, orografia eta arazo hori konpontzeko beharrezkoak diren lanak egiteko zailtasunak direla eta.

Bidearen azken zati hori berrikusten eta seinaleztatzen aritu diren elkarteko boluntarioek zain eta desio jarri dute, bertatik doazen erromesek paraje paregabe eta atsegingarri horiek aurki ditzaten. Agian, horixe bilatzen zuten, naturarekiko harmoniaz gozatuz, eta, zalantzarik gabe, erromesaldiaren benetako helburua lortzen lagunduko diote.

Pozgarria da gure bideak hobetzeko eta seinaleztatzeko proiektu hau bukatutzat ematea, jatorrizko trazadurak berreskuratuz eta bazterbidean ibiltzera behartuta daudenentzat errepideak dakarren arriskua saihestuz, batez ere Padorneloko igoera bezalako tarteetan, non beti erabili izan den eta sasiak inbaditzen ari zen trazadura bat gaitzea lortu baita eta denboraren poderioz erabilerarik gabe geratu baitzen.

Eskerrak eman nahi dizkiegu Santiagoko Bideen Zamorana Elkarteko boluntarioei, beren denbora gogo biziz eskaini baitute erromesek Konpostelarako bidean egiten duten ibilbidea hobetzeko.